Άρθρο Λαζαράκη & Ζευγώλη για την Βιολογία της Κατεύθυνσης

Αν και , κατά τη γνώμη μας , υπάρχουν αρκετά σημεία των φετινών θεμάτων Βιολογίας κατεύθυνσης τα οποία θα έπρεπε να συζητηθούν (π.χ. τα βακτήρια του 4ου θέματος που αναπτύσσονται απουσία γλυκόζης και λακτόζης δηλαδή με αέρα κοπανιστό ή η χρονική μαύρη τρύπα μεταξύ της παρατήρησης του καρυότυπου και της ταξινόμησης των χρωμοσωμάτων σε ζεύγη) , θα επικεντρώσουμε την αιχμή της κριτικής μας στο τελευταίο θέμα του διαγωνίσματος και συγκεκριμένα στο υποερώτημα Δ4 που ερμηνεύεται με διαφορετικούς τρόπους (ορθούς ή λανθασμένους), επιδέχεται διαφορετικές ερμηνείες και εγείρει ερωτήματα για την επιστημονική του ορθότητα αλλά και για τον τρόπο αξιολόγησης των υποψηφίων.
Η εκφώνηση του ζητήματος είναι: «Η φυσιολογική πρωτεΐνη που παράγεται από την έκφραση του πρώτου δομικού γονιδίου του οπερονίου της λακτόζης, αποτελείται από 1024 αμινοξέα. Μια γονιδιακή μετάλλαξη αντικατάστασης μιας βάσης στο παραπάνω τμήμα DNA οδηγεί στην παραγωγή μιας πρωτεΐνης με 1022 αμινοξέα, δηλαδή μικρότερης κατά δύο αμινοξέα. Να εξηγήσετε με ποιο τρόπο μπορεί να συμβεί αυτό.»
Εφόσον, σύμφωνα με την εκφώνηση, η μετάλλαξη έγινε στο παραπάνω τμήμα DNA (δηλ. το αρχικό τμήμα DNA) η πρωταρχική εξήγηση την οποία θα μπορούσε να σκεφτεί ο υποψήφιος θα ήταν η αντικατάσταση μιας βάσης στο κωδικόνιο έναρξης 5΄-ATG-3΄ (5΄-AUG-3΄ στο mRNA) με αποτέλεσμα τη μετατροπή του σε τριπλέτα χωρίς νόημα, έτσι ώστε να λειτουργήσει ως νέο κωδικόνιο έναρξης η μεθεπόμενη τριπλέτα βάσεων ATG, με αποτέλεσμα το mRNA που θα προκύψει από το μεταλλαγμένο γονίδιο να έχει δύο κωδικόνια λιγότερα, άρα και η παραγόμενη πρωτεΐνη δύο αμινοξέα λιγότερα.
Μια δεύτερη προσέγγιση, που όπως φαίνεται επιλέχθηκε από την πλειοψηφία των υποψηφίων, ήταν η θεώρηση ότι η διατύπωση …στο παραπάνω τμήμα DNA… αναφέρεται σε ολόκληρο το πρώτο δομικό γονίδιο του οπερονίου της λακτόζης. Αυτή η προσέγγιση οδήγησε τους υποψηφίους αναπόφευκτα σε διαφορετική ερμηνεία του αποτελέσματος της μετάλλαξης και συγκεκριμένα μετατροπή του 1023ου κωδικονίου αμινοξέος σε κωδικόνιο λήξης, άρα πρόωρο τερματισμό της μετάφρασης και σύνθεση της πρωτεΐνης με δύο αμινοξέα λιγότερα. Η εναλλακτική αυτή προσέγγιση προτάθηκε και από την επιτροπή παιδείας της ΠΕΒ ως μια σωστή υπόθεση ανάλογα με τον τρόπο ανάγνωσης της εκφώνησης του ερωτήματος.
Ωστόσο, κατά τη γνώμη μας, θα πρέπει να διερευνηθούν και ορισμένες ακόμη πτυχές του ζητήματος που αγγίζουν την επιστημονική και εκπαιδευτική λογική της θεματοδότησης αλλά και τις δυνατότητες των υποψηφίων να κρίνουν και να απαντούν τέτοιου τύπου ερωτήματα.
Ένα συχνό ερώτημα που μας απευθύνουν οι μαθητές είναι πώς το ριβόσωμα αναγνωρίζει το εναρκτήριο κωδικόνιο AUG όταν συνήθως στο mRNA υπάρχουν περισσότερα του ενός AUG που αφορούν εσωτερικές μεθειονίνες στις πρωτεΐνες? Εμείς απαντάμε, σύμφωνα με όσα γνωρίζουμε αλλά και σύμφωνα με τη βιβλιογραφία στην οποία τουλάχιστον εμείς μπορούμε να ανατρέξουμε, ότι το κωδικόνιο έναρξης AUG δεν αποτελεί το αποκλειστικό μήνυμα της έναρξης της μετάφρασης αλλά μέρος του μηνύματος της έναρξης εφόσον στο mRNA πριν από το πλησιέστερο στο 5΄ άκρο του mRNA κωδικόνιο AUG υπάρχει μια αλληλουχία βάσεων στην 5΄-αμετάφραστη περιοχή του (γνωστή και ως αλληλουχία Shine-Dalgarno) συμπληρωματική με το rRNA της μικρής υπομονάδας του ριβοσώματος. Αυτή είναι και η διαφορά αυτού του εναρκτήριου AUG από τα υπόλοιπα AUG των εσωτερικών μεθειονινών μιας πρωτεΐνης και με αυτό τον τρόπο καθορίζεται το μήνυμα της έναρξης από τον μηχανισμό της πρωτεϊνοσύνθεσης. Επιπλέον γνωρίζουμε ότι το εναρκτήριο tRNA είναι διαφορετικό από αυτό που εισάγει μεθειονίνη σε εσωτερικές θέσεις της πρωτεΐνης. Επομένως κάθε μετάλλαξη που οδηγεί στην αλλαγή του εναρκτήριου AUG δεν μετατρέπει οποιοδήποτε κωδικόνιο AUG ακολουθεί σε εναρκτήριο, εφόσον αυτό θα είναι απομακρυσμένο από την απαραίτητη για την έναρξη 5΄ αμετάφραστη περιοχή.
Η επιστημονική ορθότητα του θέματος αμφισβητείται από μεγάλο μέρος των διδασκόντων τόσο στον δημόσιο όσο και τον ιδιωτικό τομέα. Πώς είναι όμως δυνατό να γίνεται αποδεκτή μια επιστημονικά αμφισβητούμενη απάντηση από το σύνολο σχεδόν των φροντιστηρίων χωρίς καν κάποιο σχόλιο και με ποια λογική αυτό καθορίζει ή τουλάχιστον επηρεάζει τη βαθμολογία και κατά συνέπεια την επιτυχία των εφήβων-μαθητών-υποψηφίων στην κορυφαία αναμέτρηση τους με μια επικίνδυνη για το μέλλον τους κοινωνία? Αλλά κι αν ακόμη το συγκεκριμένο θέμα ήταν επιστημονικά ορθό, σε ποια σημεία της διδακτέας ύλης περιγράφεται αναλυτικά ή τουλάχιστον υπονοείται η απάντηση του ερωτήματος ; Αναρωτηθήκαμε, άραγε, γιατί στο σχετικό κείμενο του σχολικού βιβλίου (που σημειωτέον γράφηκε πριν από 15 χρόνια) για τις γονιδιακές μεταλλάξεις δεν περιγράφεται η περίπτωση μετάλλαξης στο κωδικόνιο έναρξης ; Με ποιο τρόπο το συγκεκριμένο θέμα προάγει την κριτική προσέγγιση και τη συνδυαστική ικανότητα των υποψηφίων όταν δεν πληροί τη βασική προϋπόθεση που είναι η σαφέστερη δυνατή διατύπωση των θεμάτων και επιπλέον την επιστημονική εγκυρότητα και τη διδακτική αξιοπιστία? Τι θα απαντάμε από εδώ και στο εξής, εμείς οι καθηγητές και φροντιστές σε παρόμοιο ερώτημα των μαθητών μας? «Ότι η μετάφραση μπορεί να ξεκινήσει από οποιοδήποτε AUG του mRNA αρκεί να απέχει μερικές βάσεις από το 5΄ άκρο» αφού έτσι το θέλει η Κ.Ε.Ε αλλά ψάξτε το και λίγο στον Alberts ή στον Stryer ;
Ποιος θα εξηγήσει στους υποψηφίους ότι η εισαγωγή τους στο Πανεπιστήμιο απαιτεί επιπλέον όλων των άλλων και την ικανότητα να διαχειρίζονται ασαφή και διδακτικά αναξιόπιστα θέματα  Ποιος θα τους εξηγήσει ότι το μέλλον τους κρίνεται από την αντικειμενικότητα δύο σχεδόν μη αμειβόμενων στην ουσία βαθμολογητών που οι οδηγίες που τους παρέχονται από την ΚΕΕ είναι ανεπαρκείς ;
Δυστυχώς για μία ακόμη φορά επιβεβαιώνεται ο Νόμος του Μέρφι: ό,τι χειρότερο μπορεί να συμβεί , θα συμβεί …

Βασίλης Ζευγώλης – Νότα Λαζαράκη

Έλλειμμα Αντωνύμων

Έλλειμμα … Αντωνύμων διαπίστωσα σήμερα … Το Έλλειμμα της Ανθρωπιάς αποδείχθηκε απαιτητικό ως θέμα στην παραγωγή του λόγου υπογράμμισε η καθηγήτριά μας κ. Φλωροπούλου στο Mega … Οι περισσότεροι μαθητές μας πάντως έδειχναν ικανοποιημένοι και προετοιμασμένοι ! Δυναμική Συνέχεια !

Θέματα και Αναθέματα

Η δημόσια κρίση των θεμάτων των Πανελλαδικών Εξετάσεων αποτελεί ένα αναφαίρετο δικαίωμα όλων μας. Ταυτόχρονα είναι αυτονόητη η υποχρέωση του συνόλου της εκπαιδευτικής κοινότητας να διαφυλάξει το κύρος των εξετάσεων και την ηρεμία των διαγωνιζομένων. Αναφορικά με το χθεσινό τέταρτο θέμα της Φυσικής και τον θόρυβο που προκλήθηκε θα μπορούσε κανένας επιγραμματικά να συνοψίσει: ένας καθηγητής με έμπνευση και φαντασία ανάρτησε ένα ανάλογο θέμα τον Μάρτη σε γνωστό διαδικτυακό τόπο, ένας δεύτερος καθηγητής το σχολίασε και χρησιμοποίησε την ιδέα όταν η τύχη το έφερε να είναι θεματοδότης των Πανελλαδικών, η επιστημονική μας Ένωση το θεώρησε ανεπίτρεπτο και η ηρεμία των υποψηφίων διαταράσσεται σήμερα για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά. Εμείς από αυτό το βήμα με μετριοπάθεια και σύνεση δεν υποκύπτουμε σε καμία θεωρία περί της «σημαδεμένης τράπουλας των εξετάσεων». Γιατί αν αποδεχθούμε κάτι τέτοιο δεν θα υπάρχουν σε λίγο ούτε αξιόπιστα θέματα ούτε ακέραιοι θεματοδότες. Αν προσχωρήσουμε σε αυτή την ιδέα γιατί να μην αποδεχθούμε ότι και το τρίτο θέμα της Φυσικής, το οποίο ανευρίσκεται σε πολλά βιβλία είναι και αυτό ένα μέρος της συνωμοσίας. Ας υπογραμμίσουμε στα θετικά των φετινών Πανελλαδικών Εξετάσεων την παρουσία λύτη ως εκπροσώπου της επιστημονικής μας Ένωσης στη διαδικασία των εξετάσεων. Να τονίσουμε την υπεύθυνη στάση των Φροντιστών, οι οποίοι με έργα και λόγια της συντεταγμένης τους έκφρασης προστατεύουν τον αδιάβλητο θεσμό των Πανελλαδικών Εξετάσεων παίρνοντας μετά από πολλά χρόνια πέρα από την de facto καταξίωσή τους και την επίσημη αναγνώριση της πολιτείας. Η αναπτυσσόμενη παραφιλολογία για τον βίο και την πολιτεία των θεματοδοτών και για το σε ποια οργάνωση σοσιαλιστικής επανάστασης ανήκαν στα νιάτα τους κανέναν δεν ωφελεί. Όπως ακριβώς δεν ωφελεί και η έπαρση Διευθυντή Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ότι δίδαξε το τέταρτο θέμα στους μαθητές των ιδιαιτέρων του γιατί παρακολουθεί ανελλιπώς μια ιστοσελίδα, της οποίας οι πρωτεργάτες απεχθάνονται τη μαύρη παιδεία των ιδιαιτέρων. Προσωπικά, για να απαντήσω και σε ένα χθεσινό σχόλιο δεν πετάω καθόλου τη μπάλα στην εξέδρα, αντιθέτως πρεσβεύω τους κανόνες της νομιμότητας προς κάθε κατεύθυνση και όποιος επιθυμεί ας αναμετρηθεί στο πεδίο του θεμιτού ανταγωνισμού. Τα θέματα των Πανελλαδικών Εξετάσεων δεν μπορούν δυστυχώς να προκύψουν από παρθενογένεση ούτε οι θεματοδότες να είναι οι αναμάρτητοι της πολύπαθης παιδείας μας. Μπορούμε όμως να συμφωνήσουμε το πλαίσιο της εξέτασης και το βαθμό της δυσκολίας των θεμάτων για να μην αισθάνεται κανένας έρμαιο των φημών και των συνωμοσιών ….

Αυτοκριτική

Το σημερινό διαγώνισμα της Φυσικής της Κατεύθυνσης δεν είχε κατά την προσωπική μου άποψη κανένα πρόβλημα ως προς την επιστημονική του τεκμηρίωση και επάρκεια . Ήταν όμως ένα απαιτητικό διαγώνισμα από αυτά που δεν συνηθίζουμε να δίνουμε στους μαθητές μας κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας . Εννοώ δηλαδή ότι και εμείς οι Φροντιστές έχουμε συμφιλιωθεί με τη λογική των έξυπνων θεμάτων που δεν απαιτούν μαθηματικό κόπο . Διαπιστώσαμε επομένως το φαινόμενο μαθητές υψηλών προδιαγραφών και μεγάλης προσπάθειας να μην επιλύουν τελικώς μια δευτεροβάθμια εξίσωση . Το ερώτημα είναι εκ των πραγμάτων αμείλικτο . Θα τολμούσαμε να βάζουμε στις Προσομοιώσεις των Φροντιστηρίων μας θέματα ανάλογα με τα σημερινά ; Μήπως έχουμε υποκύψει και εμείς στη λογική των εύκολων θεμάτων που είχε επικρατήσει για αρκετά χρόνια αλλά δεν επιβεβαιώνεται πλέον στις Πανελλαδικές των τελευταίων ετών; Μήπως έχουμε περιοριστεί απελπιστικά στα όρια της ύλης μιας και μόνο τάξης που δεν μας επιτρέπει να διακρίνουμε ότι οι μαθητές μας αγνοούν τον ορισμό της πυκνότητας και την μέτρηση ενός απλού όγκου, έννοιες δηλαδή που διδάσκονται στο Δημοτικό σχολείο ; Θεωρώ ότι τα σημερινά θέματα μας εκθέτουν απέναντι στους μαθητές μας υπό την έννοια ότι οφείλουμε εδώ και τώρα να ανεβάσουμε το επίπεδο της διδασκαλίας και της απαίτησης πρωτότυπων και σύνθετων θεμάτων από τους μαθητές μας . Και αυτό το οφείλουμε πρωτίστως στους μαθητές μας που έχουν τις μεγαλύτερες δυσκολίες και με θέματα σαν τα σημερινά καταγράφουν επιδόσεις απελπιστικά χαμηλές . Οι καλύτεροι ούτως ή άλλως μέσα από τον συγκριτικό χαρακτήρα του διαγωνισμού των Πανελλαδικών Εξετάσεων θα βρουν τον τρόπο να φτάσουν στις σχολές της πρώτης τους προτίμησης . Το μάθημα της Φυσικής είναι ένα μάθημα πολλαπλών δεξιοτήτων και ικανοτήτων , οι οποίες πρέπει να αποκτηθούν στο Σχολείο και το Φροντιστήριο πριν εξεταστούν στις Πανελλαδικές Εξετάσεις .  Δύναμη για τη συνέχεια σε όλους.

Το Καλοκαίρι Ήρθε

Τα θέματα στο μάθημα των Αρχών Οικονομικής Θεωρίας, σύμφωνα με την καθηγήτρια κ. Λία Αθανασίου, ήταν διατυπωμένα με σαφήνεια, χωρίς όμως να καλύπτουν μεγάλο μέρος της διδακτέας ύλης. Όσοι επέλεξαν το μάθημα και είχαν προετοιμαστεί κατάλληλα, κατάφεραν σήμερα να εξασφαλίσουν μία σπουδαία επίδοση. Το γεγονός ότι ορισμένα θέματα είχαν επαναληφθεί στο παρελθόν, υπογραμμίζει για ακόμα μία φορά την ανάγκη οι υποψήφιοι να σαρώνουν την ύλη χωρίς καμία εξαίρεση, γιατί κατά διαβολική σύμπτωση αυτά που εξαιρούμε, «πέφτουν». Οι εξετάσεις τελείωσαν και οι ενδοσχολικές δοκιμασίες που απομένουν έχουν – μάλλον – τυπικό χαρακτήρα. Ωστόσο, όσοι διαγωνιστούν στα ειδικά μαθήματα, έχουν μερικές ακόμα κρίσιμες αγωνιστικές, μαζί με την καθολική αγωνία για τα αποτελέσματα. Σε κάθε περίπτωση, εμείς θα δίνουμε τον παλμό των γεγονότων, των στατιστικών και των αποτελεσμάτων από αυτή την ηλεκτρονική διεύθυνση, που είδε την επισκεψιμότητά της να πολλαπλασιάζεται θεαματικά αυτές τις μέρες.