Ο Πάσχος Μανδραβέλης στην Καθημερινή της Κυριακής γράφει για την επανάσταση του Ζακ Αταλί και τις περίφημες 316 προτάσεις για την αναμόρφωση της Γαλλίας:
Θα μπορούσε να το είχε γράψει κάποιος από εκείνους που υβρίζονται ως νεοφιλελεύθεροι και θα μπορούσε να είχε γραφεί για την Ελλάδα. «Οι Γάλλοι πρέπει συγκεκριμένα να μάθουν ότι το μέλλον της απασχόλησης δεν βρίσκεται πια στη δημοσιοϋπαλληλία, κι ότι το μέλλον των επιχειρήσεων δεν είναι πια οι επιδοτήσεις: πάρα πολλές εξουσίες μεταφέρθηκαν στην αγορά, στην Ευρώπη, στην τοπική αυτοδιοίκηση, στις ανεξάρτητες αρχές. Επιπλέον, ο προϋπολογισμός του δημόσιου τομέα περιορίζεται από τις αδυναμίες του. Το ουσιώδες μέρος της δράσης βρίσκεται στα χέρια των Γάλλων, που θα πρέπει να θελήσουν την αλλαγή και να καταληφθούν από μια επιθυμία για μέλλον, για επιπλέον μάθηση, για προσαρμογή, για περισσότερη και καλύτερη εργασία, για μοίρασμα από κοινού, για τόλμη. Το κράτος διατηρεί ωστόσο μια ορισμένη ικανότητα να αλλάξει τη χώρα, αρχίζοντας με την αλλαγή του εαυτού του.»
Ο Ζακ Αταλί, ο σοσιαλιστής, πάλαι ποτέ σύμβουλος του Φρανσουά Μιτεράν, ανατέμνει τις γαλλικές αγκυλώσεις που φρενάρουν την ανάπτυξη της χώρας του. Το πολυσέλιδο υπόμνημα που συνέταξε η υπό την προεδρία του «Επιτροπή για την Απελευθέρωση της Γαλλικής Ανάπτυξης» παραδόθηκε στον Γάλλο πρόεδρο Νικολά Σαρκοζί, αλλά θα μπορούσε να μεταφραστεί και να μοιραστεί σε όλη την ελληνική πολιτική ηγεσία. Εξάλλου Ελλάς – Γαλλία συμμαχούν στα πάντα. Κυρίως σε ένα μοντέλο κοινωνικής και οικονομικής πολιτικής που χαρακτηρίζεται από προϊούσα αναποτελεσματικότητα, που πίσω από μια ξύλινη ρητορεία συγκαλύπτει προνόμια ομάδων με πολιτική ισχύ και καταδικάζει τους ανίσχυρους στην περιθωριοποίηση.
Ο Αταλί δίνει μεγάλο βάρος στην παιδεία. Είναι το πρώτο κεφάλαιό του στην έκθεση κι έχει τίτλο «εν αρχή, η γνώση». Προτείνει ριζική αναμόρφωση όλων των βαθμιδών παιδείας, ξεκινώντας από το νηπιαγωγείο και τους βρεφονηπιακούς σταθμούς. Πιστεύει ότι πρέπει να ριχτεί ιδιαίτερο βάρος στην διδασκαλία των αγγλικών, της πληροφορικής και των οικονομικών. Κυρίως προτείνει την αποκέντρωση της λήψης αποφάσεων σε κάθε βαθμίδα της εκπαίδευσης με «απόδοση μεγαλύτερης αυτονομίας στα σχολεία της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης». Ζητά να θεσπιστούν τα «κουπόνια εκπαίδευσης» (για την ελεύθερη επιλογή του σχολείου από τους γονείς) και την ενίσχυση της «τηλεμάθησης».
Οι 316 προτάσεις της Επιτροπής Αταλί βρίσκονται στα χέρια του Γάλλου προέδρου Νικολά Σακοζί. Οι αντιδράσεις είναι πολλές και κανείς δεν ξέρει πόσες από αυτές τελικά θα υλοποιηθούν. «Η Γαλλία», γράφει ο Economist, «φημίζεται για την παραγωγή ιδεών για μεταρρυθμίσεις, αλλά και για την ικανότητά της να τις αγνοεί». Το ίδιο ισχύει και στην Ελλάδα..
Στο https://scolarios.wordpress.com ο συγγραφέας και δοκιμογράφος Θανάσης Σαμαρτζής μετέφρασε ολόκληρη την έκθεση Αταλί η οποία είναι απολύτως απολαυστική. Συμβαίνουν και στην Εσπερία…
Χάριν οικονομίας σας παραθέτουμε περιληπτικά τις 10 αποφάσεις που προτείνει για την προσχολική αγωγή και την υπόλοιπη δωδεκάχρονη εκπαίδευση.
“ ΑΠΟΦΑΣΗ 1
– Βελτίωση της εκπαίδευσης των νηπιαγωγών και των βρεφοκόμων, ανατίμηση του πτυχίου τους και αύξηση του αριθμού τους.
ΑΠΟΦΑΣΗ 2
– Να αναθεωρηθεί η κοινή βάση γνώσεων ώστε να προστεθεί η ομαδική εργασία, τα αγγλικά, η πληροφορική και τα οικονομικά.
ΑΠΟΦΑΣΗ 3
– Λήψη μέτρων για να αποφευχθεί η επανάληψη της ίδιας τάξης στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση.
ΑΠΟΦΑΣΗ 4
– Απόδοση μεγαλύτερης αυτονομίας στα σχολεία της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης
ΑΠΟΦΑΣΗ 5
– Αξιολόγηση των καθηγητών ως προς την ικανότητά τους να συμβάλλουν στην πρόοδο όλων των μαθητών
ΑΠΟΦΑΣΗ 6
– Να επιτραπεί στους γονείς να επιλέγουν ελεύθερα το σχολείο των παιδιών τους.
Η σχολική κάρτα, που υποχρεώνει τα παιδιά να γράφονται στο σχολείο της γειτονιάς τους, χωρίζει τους μαθητές των δύσκολων συνοικιών απ’ αυτούς του κέντρου της πόλης. Την προσπερνούν εκείνοι που έχουν τα μέσα να ευνοηθούν από ειδική μεταχείριση ή να χρηματοδοτήσουν σπουδές σε ένα ιδιωτικό σχολείο. Πρέπει λοιπόν να επιτραπεί, σε μια πρώτη φάση, μια εντελώς ελεύθερη επιλογή του σχολείου από γονείς και μαθητές, οι οποίοι θα μπορούν να συμβουλεύονται την δημόσια αξιολόγηση των σχολείων. Αν υπάρχει υπερβάλλουσα ζήτηση για ένα συγκεκριμένο σχολείο θα πρέπει να καθιερωθούν διαφανείς προτεραιότητες, γεωγραφικές και κοινωνικές.
Στον κάθε μαθητή θα αποδίδονται “δίδακτρα”, τα οποία θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε όλα τα σχολεία: η ρύθμιση αυτή θα επιτρέπει να εγκαθιδρυθεί μια πραγματική ελευθερία επιλογής, ώστε ο καθένας να μπορεί να ωφεληθεί από τα συμβεβλημένα δημόσια και ιδιωτικά σχολεία του περιγύρου του. Στην πράξη, το κράτος θα δίνει στους γονείς ένα ποσό χρημάτων ανά μαθητή. Ο κάθε γονιός θα μπορεί να το χρησιμοποιεί στο δημόσιο ή ιδιωτικό σχολείο της επιλογής του. Όταν συμβάλλεται ένα ιδιωτικό σχολείο, θα πρέπει να ορίζεται αυστηρά η φύση των διδασκόμενων μαθημάτων και ο σεβασμός των αξιών της Λαϊκής Πολιτείας (République). Οι γονείς θα μπορούν έτσι να επωφελούνται από μια πλήρη ελευθερία επιλογής του σχολείου και θα απολαμβάνουν αυτή την χρηματοδότηση όποια κι αν είναι η επιλογή τους. Η Σουηδία χρησιμοποιεί ήδη αποτελεσματικά αυτό το σύστημα.
Εξάλλου, μια ανάπτυξη της προσωπικής διδασκαλίας (tutorat) και της “τηλεμάθησης” (”apprentissage en ligne”) πρέπει να βοηθήσει τους 300.000 μαθητές που τελειώνουν την Ε’ Δημοτικού (CM2) δίχως να κατέχουν τα θεμελιώδη να καλύψουν τα κενά τους. Με την “τηλεμάθηση”, η οποία επιτρέπει την ανάπτυξη μιας αληθινής διαδραστικότητας, αποφεύγεται συγχρόνως το να μένει το παιδί παραπάνω ώρες στο σχολείο, κάτι που συχνά βιώνεται σαν ένας εξευτελισμός.
ΑΠΟΦΑΣΗ 7
– Αναθεμελίωση του επαγγελματικού προσανατολισμού και ανάδειξη των εξωακαδημαϊκών ικανοτήτων
Σήμερα, η επιλογή των σπουδών γίνεται σε μεγάλο βαθμό με “προδιατεταγμένο τρόπο”: οι καλύτεροι μαθητές ακολουθούν την επιστημονική κατεύθυνση κι έπειτα γράφονται στις προπαρασκευαστικές τάξεις (classes préparatoires) για την είσοδο στις Μεγάλες Σχολές (grandes écoles): οι υπόλοιποι γράφονται, σχεδόν στα τυφλά, στην οικονομική, κοινωνική και φιλολογική κατεύθυνση, ή στις τεχνολογικές κατευθύνσεις, κι έπειτα, εάν συνεχίσουν, πάνε σε τεχνικές σχολές ή στις πιο κοντινές σχολές ανώτατης εκπαίδευσης, δίχως να γνωρίζουν την διδασκαλία που παρέχεται ούτε και τις προοπτικές εξέλιξης, και δίχως να έχουν συγκεκριμένο σχέδιο κατά νου.
Προκειμένου να ανταποκριθούμε σε αυτή την κατάσταση, είναι αναγκαίο να βελτιώσουμε και να μεταρρυθμίσουμε τον επαγγελματικό προσανατολισμού από την Β’ Γυμνασίου, προκειμένου οι μελλοντικοί φοιτητές να γνωρίζουν τις προοπτικές επαγγελματικής εξέλιξης των διαφόρων κατευθύνσεων (αριθμός προσφερόμενων θέσεων απασχόλησης, χρόνος για την ανεύρεση εργασίας, αμοιβές μετά την αποφοίτηση…) και να είναι ενημερωμένοι για τις θέσεις που προσφέρονται στον κάθε κλάδο, όταν αυτές είναι περιορισμένες στον αριθμό, όπως συμβαίνει με την ιατρική.
Ο επαγγελματικός προσανατολισμός σήμερα αποτελεί προνόμιο των παιδιών των οποίων οι γονείς είναι καλύτερα ενημερωμένοι, συγκεκριμένα τα παιδιά βιομηχάνων, καθηγητών και ανώτερων στελεχών. Πρέπει επίσης να γίνεται πιο αποτελεσματικά, να είναι περισσότερο προσαρμοσμένος στις απαιτήσεις της κοινωνίας του μεθαύριο και των γνώσεων.
Επιπλέον, ο προσανατολισμός των μαθητών στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση και η μέθοδος εισαγωγής στην τριτοβάθμια παραμένουν επικεντρωμένοι σε καθαρά ακαδημαϊκά κριτήρια (βαθμολογία, ικανότητα αποστήθισης και επανάληψης γνώσεων, κλπ.). Οι τρόποι προσανατολισμού πρέπει εφεξής να εξετάζουν τα αποτελέσματά τους σε μακρά διάρκεια, να αξιολογούν τα κίνητρα, το σύνολο των ικανοτήτων, την δημιουργικότητα, τον δυναμισμό, τα ιδιαίτερα χαρίσματα του καθενός, λαμβάνοντας υπ’ όψη το προσωπικό τους περιβάλλον.
ΑΠΟΦΑΣΗ 8
– Άναπτυξη του θεσμού της πρακτικής άσκησης (stage) σε επιχειρήσεις
ΑΠΟΦΑΣΗ 9
– Θέσπιση διαγωνισμών καινοτομίας
ΑΠΟΦΑΣΗ 10
– Θέσπιση μιας εβδομαδιαίας θητείας του πολίτη [service civique] στο γυμνάσιο
Η ανάπτυξη προϋποθέτει την συνειδητοποίηση της αλληλεξάρτησης, της σημασίας της αλληλεγγύης, της ομαδικής εργασίας και του γενικού συμφέροντος. Ο καθένας πρέπει επίσης να καταλάβει ότι η επιτυχία του άλλου είναι μια ευκαιρία και για τον ίδιο και όχι μια θέση που την κατέλαβε ένας άλλος εις βάρος του.
Πρέπει λοιπόν οι μαθητές να έρθουν σε επαφή με την συλλογική εργασία μέσω της θέσπισης κατά το γυμνάσιο ενός “απογεύματος θητείας του πολίτη”. Αυτά τα απογεύματα θα περιέχουν για παράδειγμα δραστηριότητες υποστήριξης σε μονήρεις ηλικιωμένους, σε ανάπηρους ή σε άλλα άτομα που αντιμετωπίζουν δυσκολίες. Από την προσωπική διδασκαλία προς τους πιο νέους, ή την συμμετοχή στην συντήρηση των δασών, ή την ανακαίνιση παλιών κατοικιών.
Αυτή η εβδομαδιαία θητεία του πολίτη, που υπάρχει ήδη σε ορισμένα σχολεία και έξω από το σχολικό πλαίσιο σε εθελοντική βάση, σε ποικίλα πεδία, πρέπει να γενικευτεί απ’ την αρχή του σχολικού έτους του 2008 με ένα απόγευμα ανά εβδομάδα, σε συνεργασία με τα γραφεία κοινωνικής βοήθειας των δήμων και τους συλλόγους που δραστηριοποιούνται στην περίμετρο των σχολείων.
Το σύνολο των παραπάνω μέτρων προϋποθέτει μια χαλάρωση της πίεσης που ασκείται από τις περιφερειακές υπηρεσίες του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου για την τήρηση των σχολικών προγραμμάτων. Προϋποθέτει επίσης μιας μεγαλύτερη αυτονομία στους διευθυντές των σχολείων για την οργάνωση του χρόνου και την θέσπιση τέτοιων πρωτοβουλιών”.
Η εισαγωγική παράγραφος του Ζακ Αταλί στο κείμενο για τη Παιδεία αναφέρει:
“ΜΙΑ ΠΑΙΔΕΙΑ ΠΟΥ ΝΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΝΕΙ ΓΕΝΙΕΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ ΚΑΙ ΜΕ ΑΥΤΟΠΕΠΟΙΘΗΣΗ
Δεν θα υπάρξει ισχυρή ανάπτυξη παρά μόνον εάν η κοινωνία είναι ικανή να βοηθήσει τον καθένα να βρει τα πεδία στα οποία μπορεί να είναι πιο ευτυχισμένος και πιο δημιουργικός. Η ανάπτυξη εξαρτάται μακροπρόθεσμα από την δυναμική της νεολαίας, από την αυτοπεποίθησή της, από την αισιοδοξία της, από την επιθυμία της για δημιουργία, από την ικανότητά της να καινοτομεί, τέλος, από την επαγγελματική και προσωπική της ένταξη μέσα στην κοινωνία. Η νεολαία αντιπροσωπεύει επίσης την πηγή των μεγαλύτερων εγχειρημάτων του μέλλοντος. Πολλές από τις πιο πρόσφατες βιομηχανικές και ψηφιακές περιπέτειες του κόσμου, αμερικάνικες κατά μείζονα λόγο, δημιουργήθηκαν από νέους ηλικίας κάτω των 25 ετών. Η ανάπτυξη εξαρτάται επίσης από την ικανότητα της κοινωνίας μας να μην βάζει στις πλάτες της νεολαίας της τις δαπάνες τού σήμερα.
Η δημιουργικότητα, η κινητικότητα και η ενεργητικότητα της νεολαίας καθορίζονται πάνω απ’ όλα από θεμελιακές συμπεριφορές και γνώσεις που αποχτώνται από την πιο νεαρή ηλικία. Εξαρτώνται λοιπόν από την ικανότητα της οικογένειας, του κοινωνικού περιβάλλοντος και των διδασκόντων να αξιολογούν τις διανοητικές, ακαδημαϊκές, αθλητικές ή καλλιτεχνικές ικανότητες του καθενός, να διευρύνουν τα κριτήρια αξιολόγησης των δυνατοτήτων των νέων, να εξάπτουν την ευαισθησία τους πάνω στην σπουδαιότητα της θέλησης, της αντίστασης στην αποτυχία, της αμφισβήτησης και της ομαδικής εργασίας.”
Τι να προσθέσουμε εμείς…