Αξιότιμοι προσκεκλημένοι και αγαπητοί φίλοι,
Το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Εκπαιδευτικής Υποστήριξης (ΕNES), που πανηγυρικά υπογράφεται σήμερα, είναι η φυσική εξέλιξη μιας πολύχρονης αναζήτησης των φαινομένων της υποστηρικτικής εκπαίδευσης για το σχολείο και τις εξετάσεις· ένα φαινόμενο το οποίο εμφανίζεται σε πάρα πολλές χώρες του κόσμου σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό.
Είμαι υποχρεωμένος απ’ αυτό το βήμα να ευχαριστήσω όλους όσοι βοήθησαν όλα αυτά τα χρόνια για να φθάσουμε μέχρι εδώ. Την Ο.Ε.Φ.Ε., την TODER, τον ΣΙΦΚ και τις οργανώσεις της Γερμανίας. Το 2006 σε μία συνάντηση με τον Enver Yucel, τον Bahattin, τον Ali, εδώ σ’ αυτήν την ιστορική πόλη, συζητήσαμε για πρώτη φορά αυτό το φιλόδοξο εγχείρημα. Το 2008 στην Αθήνα είμαστε περισσότεροι· τότε γνώρισα τον Ιbrahim, τον Husein, τον Zeki και μαζί με το Μάριο, τον Άδωνη και την Cornelia υπογράψαμε την ιδρυτική διακήρυξη· ακολούθησαν πολλές ακόμη συναντήσεις στην Κύπρο, τη Λισσαβώνα, τη Βιέννη, όπου είχαμε την ευκαιρία να μιλήσουμε με δασκάλους της υποστηρικτικής εκπαίδευσης από διάφορες χώρες.
Αγαπητοί φίλοι, η υποστηρικτική εκπαίδευση, η οποία σε κάθε χώρα έχει και ένα διαφορετικό όνομα, είναι ένα παγκόσμιο εκπαιδευτικό γεγονός που ανατρέπει εμφανώς το μύθο για το φροντιστήριο που υπήρχε σε κάθε χώρα ανεξαιρέτως. Στην Ελλάδα πίστευαν ότι το φροντιστήριο είναι εθνική ιδιαιτερότητα· στην Ιαπωνία πίστευαν ότι τα juku είναι ιαπωνική επινόηση· στην Τουρκία πίστευαν ότι τα dershane είναι τουρκική πρωτοτυπία. Το φροντιστήριο όμως είναι ένα ιστορικό γεγονός που εμφανίστηκε παράλληλα με το πρώτο οργανωμένο σχολείο της ανθρώπινης ιστορίας , το σχολείο των Σουμερίων 4000 χρόνια πριν. Οι ιστορικές πηγές από τις χιλιάδες σχολικές εκθέσεις που έχουν διασωθεί από εκείνη την εποχή αποδεικνύουν ότι παράλληλα με το σχολείο λειτουργούσε και η απογευματινή υποστηρικτική βοήθεια. Κάποια πράγματα παραμένουν κατ’ ουσίαν ίδια, όσα χρόνια κι αν περάσουν: το τελάρο με την αργιλώδη λάσπη απ’ τον Τίγρη και τον Ευφράτη πάνω στο οποίο έγραφαν με τις σφήνες τα παιδιά των Σουμερίων είναι ένα tablet της σημερινής εποχής, ενώ το iPad 3 που έρχεται σε λίγους μήνες φιλοδοξεί να γίνει η καθημερινή τσάντα των μαθητών του μέλλοντος.
Θα δούμε τώρα εικόνες και video απ’ όλα τα μήκη και πλάτη της γης σχετικά με το φαινόμενο του φροντιστηρίου, αμφιλεγόμενο στη χώρα μου από την αρχαία εποχή. Μέχρι και ο Αριστοφάνης στις Νεφέλες ασχολήθηκε με το θέμα των φροντιστηρίων και κατέκρινε το Σωκράτη καίγοντας στο τέλος το φροντιστήριό του! Πρέπει να γίνει ιδιαίτερη αναφορά στην περίπτωση της Γαλλίας, όπου η soutien scolaire αποτελεί ένα φαινόμενο σε πλήρη εξέλιξη και με την ερμηνεία του έχουν ασχοληθεί σπουδαίοι κοινωνιολόγοι της εκπαίδευσης, όπως ο Dominique Glasman, ο οποίος υποστηρίζει ότι το φροντιστήριο είναι το ενδιάμεσο μέσο με το οποίο το παιδί μαθαίνει χωρίς την πίεση της οικογένειας και χωρίς την αυστηρότητα του σχολείου. Αν όμως στη Γαλλία και σε διάφορες ακόμη χώρες το φαινόμενο του φροντιστηρίου δημιουργήθηκε ως απαίτηση της κοινωνίας και προωθήθηκε απ’ τις δυνάμεις της αγοράς, στις Η.Π.Α. γιγαντώθηκε με την ευθύνη της πολιτείας που εφάρμοσε το απογευματινό πρόγραμμα No child left behind, με στόχο τη βελτίωση της σχολικής επίδοσης. Το πολιτικό σύστημα ανακαλύπτει πλέον σ’ ολόκληρο τον κόσμο το φροντιστήριο. Ο Marc Bray για λογαριασμό της UNESCO μελετά το φαινόμενο εδώ και μια εικοσαετία. Η Ευρωπαϊκή Ένωση τον περασμένο Μάιο ασχολήθηκε επιτέλους με τη διόγκωση του φαινομένου σε όλες σχεδόν τις Ευρωπαϊκές χώρες. Θεωρώ αναγκαίο να απαριθμήσω τα κύρια σημεία αυτής της έρευνας απ’ την οποία θα προκύψουν νέες εκπαιδευτικές πολιτικές στο άμεσο μέλλον.
1. Το φροντιστήριο είναι ένα φαινόμενο σε πλήρη εξέλιξη .
2. Η ύπαρξή του στέλνει μηνύματα για τη φύση της εκπαίδευσης .
3. Έχει επικυριαρχήσει σε πολλές χώρες και ειδικά στις νότιες.
4. Ενισχύεται σε μέγιστο βαθμό όταν υπάρχουν εξετάσεις εισαγωγής στα πανεπιστήμια.
5. Ένας ισχυρός λόγος για την επέκταση του φαινομένου είναι οι χαμηλές αμοιβές των καθηγητών στα δημόσια σχολεία , οι οποίοι ασχολούμενοι το απόγευμα με παράνομα μαθήματα στέλνουν το μήνυμα στην κοινωνία ότι η απογευματινή εκπαίδευση είναι αναγκαία και γίνονται οι καλύτεροι προπαγανδιστές του θεσμού!
6. Το φαινόμενο παρατηρείται έντονα και στους πολύ καλούς μαθητές, αλλά και στους μαθητές ακριβών ιδιωτικών σχολείων!
7. Το φαινόμενο πρέπει ν’ αντιμετωπιστεί, μας λέει η έκθεση , γιατί επαυξάνει τις ανισότητες. Οι πλούσιοι ξοδεύουν για τα παιδιά τους και έχουν περισσότερες και καλύτερες ευκαιρίες σπουδών.
8. Μια ακόμη πτυχή του φαινομένου που υπογραμμίζεται είναι ότι σε μερικές χώρες η υποστηρικτική συμπληρωματική εκπαίδευση είναι χαμηλής παιδαγωγικής αξίας, κάτι που οφείλουμε να αντιμετωπίσουμε ως επαγγελματίες της εκπαίδευσης με την ανάπτυξη συστημάτων ποιότητας.
9. Η έκθεση τέλος αναφέρεται στη μαύρη αγορά της εκπαίδευσης μέσα από ιδιαίτερα μαθήματα, που γίνονται πολλές φορές από τους καθηγητές των κρατικών σχολείων στους μαθητές που οι ίδιοι διδάσκουν το πρωί.
Αγαπητοί φίλοι, θα συνόψιζα τους στόχους και του σκοπούς του δικτύου μας ως εξής:
1) να δημιουργηθεί ένα μεγάλο forum των μορφών της ιδιωτικής, μη τυπικής εκπαίδευσης μέσω του οποίου θα έχουμε μία χρήσιμη ανταλλαγή εμπειριών και μεθόδων,
2) να υπερασπιστούμε τα μέλη μας από την αυθαιρεσία της κρατικής παιδείας, η οποία σε πολλές περιπτώσεις επιχειρεί να θέσει ανεπίτρεπτους περιορισμούς ή και ασκεί αθέμιτο ανταγωνισμό,
3) να προετοιμαστούμε για το μέλλον μιας εκπαίδευσης, η οποία θα είναι διαφορετική από την μαζική εκπαίδευση της ομοιομορφίας που κυριάρχησε για αιώνες.
Θέλω να κλείσω την παρέμβασή μου αυτή με το συμπέρασμα δύο διάσημων ερευνητών της shadow education , αυτός είναι ο διεθνής όρος , οι οποίοι μας λένε ότι η shadow education προσπερνά το τυπικό σχολείο και θα έχει ιδιαίτερο ρόλο τις επόμενες δεκαετίες στην εκπαίδευση.
Συγχαίρω την TODER για την άψογη διοργάνωση και την εξαιρετική φιλοξενία σε αυτή την πόλη που είναι ένα σταυροδρόμι των πολιτισμών, της προόδου και της συνεργασίας των λαών την οποία εμείς ως δάσκαλοι πρέπει πρώτοι να διδάξουμε με τον καλύτερο τρόπο στους μαθητές μας.