Η τρίτη σε διάστημα ολίγων ετών Ευρωπαϊκή Συνδιάσκεψη Φροντιστών στη Λισσαβώνα τις τελευταίες μέρες του περασμένου χρόνου ήταν μια ακόμα ευκαιρία διαπίστωσης του γεγονότος ότι οι κοινωνικές και εκπαιδευτικές ανάγκες παραμένουν διαχρονικά όμοιες ανά τον κόσμο και ότι η μεθοδολογία της εξυπηρέτησής τους είναι ομότροπη. Το γεγονός ότι το φροντιστήριο αποτελεί ένα παγκόσμιο εκπαιδευτικό φαινόμενο έχει υπογραμμιστεί ποικιλοτρόπως από την παρούσα σελίδα την τελευταία δεκαετία. Η συγκριτική μελέτη των εκπαιδευτικών συστημάτων αποδεικνύει ότι με ελάχιστες παραλλαγές και μικρές χρονικές διαφορές φάσεως η παγκόσμια εκπαίδευση ταλανίζεται από παρόμοιους προβληματισμούς. Πολλές φορές όμως οι λαοί εγκλωβισμένοι στην ελλειπτική φιλοσοφία της διαφορετικότητας τους, η οποία δεν νοεί την ομοιότητα παρά μόνο ως μύθο, αγνοούν τους κοινωνικούς νόμους που διαμορφώνουν διαρκώς παρεμφερή ζητούμενα.
Όταν το 2002 οι Έλληνες Φροντιστές προσκάλεσαν τους Ιάπωνες συναδέλφους τους τον Juku, ένας εκπαιδευτικός συντάκτης μιας μεγάλης σε κυκλοφορία εφημερίδας της μακρινής χώρας, μάς απέστειλε με ειλικρίνεια και έκπληξη το ερώτημα: Μα υπάρχουν φροντιστήρια και στη χώρα σας; Με παρόμοιο τρόπο αντέδρασαν και οι Γερμανοί Φροντιστές των «Nachhilfe» και οι Γάλλοι της «Soutien Scolaire» όταν προσεκλήθησαν μερικά χρόνια αργότερα στην πρώτη ευρωπαϊκή συνάντηση των μορφών της παράλληλης και απογευματινής εκπαιδευτικής στήριξης. Η έκπληξη όμως των Πορτογάλων Φροντιστών και των εγχωρίων τους ΜΜΕ στο άκουσμα μιας ευρωπαϊκής συνδιάσκεψης φροντιστών στη Λισσαβώνα ήταν ιδιαιτέρως χαρακτηριστική. Οι Πορτογάλοι, παρά τις ιστορικές παρακαταθήκες των ανήσυχων ταξιδευτών προγόνων τους, θεωρούσαν εύλογα ότι τα πορτογαλικά «explicacoes» αποτελούν μια εθνική εκπαιδευτική ιδιαιτερότητα παγκοσμίως μοναδική και αναντίστοιχη. Τα φροντιστήρια όμως στην Πορτογαλία, όπως και σε όλον τον κόσμο, είναι χιλιάδες και παρέχουν υποστηρικτικές υπηρεσίες σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης από το Δημοτικό μέχρι το Πανεπιστήμιο. Τα παράνομα μαθήματα των διορισμένων καθηγητών στο Δημόσιο οργιάζουν και αποτελούν έναν αληθινό πονοκέφαλο για τους ιθύνοντες της παιδείας. Τα φροντιστήρια στην πορτογαλική εκπαίδευση έχουν μια μεγάλη ιστορική διαδρομή ανάλογη με την ελληνική που ξεκινάει από τις αρχές του 20ου αιώνα και πολλοί καθηγητές τους ήταν διωκόμενοι αριστεροί από την πολύχρονη σαλαζαρική δικτατορία που έχει αφήσει έντονα τα σημάδια της επιφύλαξης στις συλλογικές και κοινωνικές διεκδικήσεις.
Η ευρωπαϊκή συνάντηση των Φροντιστών στη Λισσαβώνα κατέδειξε για μια ακόμα φορά ότι η εκπαίδευση εγκαταλείπει πλέον τα παραδοσιακά χαρακτηριστικά της μαζικής ομοιομορφίας και ότι η δημόσια συζήτηση στρέφεται πια στις ποικίλες εκπαιδευτικές ευκαιρίες και τα μονοπάτια των εξατομικευμένων υπηρεσιών. Το γεγονός μάλιστα ότι στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες απουσιάζει το απαιτούμενο θεσμικό πλαίσιο της πιστοποιημένης λειτουργίας των φροντιστηρίων, δημιουργεί μια τάση παρεμβατισμού της Ε.Ε. στην πρωτόγνωρη ανάπτυξή τους. Ήδη, κυοφορείται νόμος για τον έλεγχο των 4.500 Nachhilfe που λειτουργούν στη γερμανική επικράτεια ενώ οι Άγγλοι και οι Γάλλοι έχουν θέσει ήδη κανόνες για την εκτεταμένη φοροδιαφυγή των ιδιαιτέρων μαθημάτων και την πιστοποίηση των διδασκόντων. Η παγκόσμια «σκιώδης εκπαίδευση», όπως υπογραμμίζει ο καθ’ ύλην αρμόδιος της UNESCO Mark Bray «δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται πλέον ως ένα ζιζάνιο που εισβάλλει σε έναν τακτοποιημένο κήπο!».