Η εκτεταμένη αρθρογραφία αναφορικά με τα αποτελέσματα των φετινών πανελλαδικών εξετάσεων φώτισε για μια ακόμη φορά κάθε πτυχή της νεοελληνικής παιδείας. Με τραγικό και ενίοτε με κωμικοτραγικό τρόπο οι πνευματικοί μας ταγοί κατέγραψαν για μια ακόμα φορά τις χρόνιες παθογένειες και τις πικρές αλήθειες. Ωστόσο, οι περισπούδαστες αναλύσεις και οι πολλαπλές ερμηνείες αδυνατούν να μετασχηματισθούν σε μια λογική και ρεαλιστική πρόταση η οποία να υπηρετεί τα αυτονοήτως ζητούμενα. Η εθνική μας απέχθεια προς κάθε μορφή συναινετικής συνεννόησης είναι δεδομένη. Στο διαλογισμό των ημερών που προηγήθηκαν η εθνική μας ασυνεννοησία επιβεβαιώθηκε για πολλοστή φορά με έναν πρώην ιθύνοντα της εθνικής διαβούλευσης για την παιδεία τον κ. Βερέμη να χαρακτηρίζει «άνευ περιεχομένου» τις προτάσεις περί κατάργησης των εξετάσεων ενός άλλου διακεκριμένου και μετεκλογικώς απελθόντος συντονιστή του εθνικού διαλόγου του κ. Μπαμπινιώτη και να υπερασπίζεται την πρότασή του για «εθνικό φροντιστήριο» στο Λύκειο. Όταν οι κορυφαίοι των δυο τελευταίων διαβουλεύσεων αδυνατούν να αρθρώσουν συγκλίνουσες προτάσεις τότε φαντάζει αδύνατη η συναίνεση (Άρθρο στον σημερινό Κόσμο του Επενδυτή).
Οι νεφέλες της παιδείας μας με σημείο τριβής το εξεταστικό είναι διαχρονικές και προαιώνιες. Μας το θύμισαν οι Νεφέλες του Αριστοφάνη την προηγούμενη Κυριακή στο Ηρώδειο στις οποίες ο αληθινά επίκαιρος κωμωδιογράφος καυτηριάζει τα φροντιστήρια των σοφιστών στην αρχαία Αθήνα αλλά και την παιδεία του παρείχε την εποχή εκείνη ο Σωκράτης. Αιώνιες διαμάχες για την ιδιωτική παιδεία των σοφιστών και το φροντιστήριο του Σωκράτη που διδάσκει τον άδικο λόγο για να μπορεί να δικαιώνεται ο ακαμάτης γιός του Στρεψιάδη στις δίκες και να συσκοτίζει την αλήθεια των γεγονότων. Η τέχνη της διδαχής ακόμα και όταν τίθεται στην υπηρεσία των εξετάσεων και των δικαστηρίων δεν μπορεί να εξαπατήσει κανέναν.
Οι εξετάσεις αποτιμούν την παιδεία όπως τα δικαστήρια απονέμουν τη δικαιοσύνη. Με αντικειμενικά κριτήρια αλλά και τον αναπόφευκτο ανθρώπινο υποκειμενισμό. Αν επιζητούμε όμως μια αληθινή παιδεία και μια υψηλού επιπέδου εκπαίδευση πρέπει να συμφιλιωθούμε με τη διαγνωστική αξιολόγηση των εξετάσεων. Αν επιθυμούμε να πάψουμε να είμαστε μια κοινωνία κατώτατων διακρίσεων και μηδενοβάθμιας εκπαίδευσης πρέπει να πάψουμε να λατρεύουμε τον εξισωτισμό των μορφωτικών επαναστάσεων.
Η αριστεία πρέπει να είναι κοινωνική επιδίωξη, αρετή επιβίωσης και αποτελεσματικό αντίδοτο στην παγκόσμια κρίση της ηθικής και της πολιτικής. Γιατί για τα κενά της γνώσης και την έλλειψη δεξιοτήτων των χιλιάδων επιτυχόντων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση μας δεν φταίνε ασφαλώς ούτε οι εξετάσεις ούτε οι φροντιστές που προσπαθούν στη λυκειακή βαθμίδα να επιβάλλουν την λογική της απογευματινής προσπάθειας και της συστηματικής εργασίας η οποία απουσιάζει δεκαετίες τώρα από το εκπαιδευτικό μας σύστημα.
Ο λειτουργικός αναλφαβητισμός με την αδυναμία της γραπτής έκφρασης και των στοιχειωδών μαθηματικών δεξιοτήτων που αποτυπώνουν οι εξετάσεις δεν επιτρέπουν κανένα εφησυχασμό. Η ανασύνταξη του Λυκείου είναι αναγκαία με αυστηρές διαδικασίες και απαιτήσεις μετρήσιμου εκπαιδευτικού αποτελέσματος με καθολική αξιολόγηση. Η πολιτική ευθύνη των γενναίων αποφάσεων ανήκει σε όλους και πρέπει να υπερισχύσει του πολιτικού κόστους για να πάψει η αρχαία κωμωδία της παιδείας να μας ταλανίζει. Να εκδιώξουμε τις νεφέλες της επιτηδευμένης και βολικής άγνοιας και να πάψουμε «να φορτώνουμε στα παπούτσια το φταίξιμο των ποδιών μας» όπως έγραφε ο θεατρικός και απαισιόδοξος Μπέκετ στο «περιμένοντας τον Γκοντό».
Δεν φταίνε τα παπούτσια αν είναι στραβά τα πόδια και δεν είναι ασφαλώς οι εξετάσεις υπαίτιες για την κατώτατη παιδεία μας.