Η Μάρνυ Παπαματθαίου στο σημερινό Βήμα μας παραθέτει τα συμπεράσματα μιας σημαντικής έρευνας αναφορικά με τις αντιλήψεις των μαθητών για το σχολείο και το Φροντιστήριο.
Αλλαγή του τρόπου διδασκαλίας, περισσότερη προσοχή από τους εκπαιδευτικούς, νέα σύγχρονα σχολικά βιβλία, λιγότερη ύλη και περισσότερες εκπαιδευτικές δραστηριότητες ζητούν οι μαθητές από το υπουργείο Παιδείας και την πολιτεία. Μάλιστα, σε έρευνα που έγινε σχετικά με τις στάσεις και τις αντιλήψεις των μαθητών στα σχολεία της χώρας μας, ένα μεγάλο ποσοστό των ερωτηθέντων περιέγραψε τα φροντιστήρια όπως θα έπρεπε να είναι τα δημόσια σχολεία! Στο ερώτημα γιατί πηγαίνουν φροντιστήρια (ένα 80% του δείγματος τα θεωρεί απαραίτητα) οι ερωτηθέντες ανέφεραν ότι οι καθηγητές τους ενδιαφέρονται περισσότερο για τους μαθητές (67%), επιλέγονται λιγότερα άτομα ανά τμήμα, διατυπώνουν ευκολότερα τις απορίες τους και παίρνουν κατανοητές απαντήσεις (77%). Σε ένα ποσοστό 21% οι μαθητές απαντούν ότι, αν οι καθηγητές τους δίδασκαν σε φροντιστήρια, θα ήταν πολύ καλύτεροι στη δουλειά τους…
Στην ίδια έρευνα ένα μεγάλο ποσοστό (23%) απαντά ότι δεν θυμάται καμία ευχάριστη στιγμή στο σχολείο του στη διάρκεια της διδασκαλίας απαιτητικών μαθημάτων και ένα ποσοστό 7% βρίσκει όλες τις στιγμές στο σχολείο δυσάρεστες.
Οι μαθητές χαρακτηρίζουν τη Φυσική και τα Αρχαία από το πρωτότυπο κείμενο ως τα δυσκολότερα μαθήματα του σχολείου, συμπέρασμα στο οποίο συμφωνούν οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί τους. Τα Νεοελληνικά Κείμενα, η Πληροφορική και η Γλώσσα-Έκθεση κρίνονται ως τα ευκολότερα μαθήματα του σχολείου. Στην ίδια κατεύθυνση, σε ποσοστό 58% οι γονείς που απάντησαν στην έρευνα αναφέρουν ότι τα παιδιά τους αντιμετωπίζουν προβλήματα στα μαθήματα Αρχαία, Μαθηματικά, Φυσική και Χημεία. Την έρευνα έκανε εφέτος ο διευθυντής του 9ου Γυμνασίου Καλλιθέας δρ Νίκος Αναστασάτος και η εκπαιδευτικός κυρία Λίνα Κεχαγιά σε ένα μεγάλο δείγμα μαθητών, γονέων και εκπαιδευτικών. «Το ποσοστό που δεν θυμόταν καμία ευχάριστη στιγμή, σε συνδυασμό με το είδος των υπόλοιπων απαντήσεων, μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η διδακτική πράξη χρειάζεται όχι απλά βελτίωση αλλά σημαντικές αλλαγές» δηλώνει χαρακτηριστικά στο «Βήμα» ο κ. Αναστασάτος.
Oι δύο επιστήμονες «ακτινογράφησαν» το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα στην καθημερινή λειτουργία του και κατέληξαν στα παρακάτω συμπεράσματα:
* Οι μαθητές και οι μαθήτριες των σχολείων είναι εμφανώς δυσαρεστημένοι/ες από τον τρόπο λειτουργίας των σχολείων τους. Το 48% των ερωτηθέντων επιθυμεί να αλλάξουν τα βιβλία, το 44% επιθυμεί να μην εξετάζεται γραπτώς, το 66% θεωρεί ότι οι εκπαιδευτικές επισκέψεις βοηθούν στην καλύτερη κατανόηση του μαθήματος και συμβάλλουν στην έγερση ενδιαφέροντος εκ μέρους των μαθητών.
* Το 40% του δείγματος απαντά ότι πήγε ή πηγαίνει φροντιστήριο σε κάποιο ή κάποια από τα μαθήματα του σχολείου του. Από τους μαθητές που δήλωσαν ότι πήγαν φροντιστήριο το 38% επιθυμεί να βελτιώσει το επίπεδό του στα Μαθηματικά, το 26% στα Αρχαία, το 26% στη Φυσική και το 10% στη Χημεία. Σε ποσοστό 62% οι μαθητές θα ήθελαν να γίνονταν φροντιστήρια στο σχολείο στα Αρχαία, το 61% στη Φυσική, το 44% στα Μαθηματικά και το 36% στη Χημεία. Πάντως οι μαθητές απαντούν ότι το φροντιστήριο τους βοηθάει για τους εξής λόγους: το 75% επειδή ήταν λιγότεροι οι μαθητές, το 67% επειδή οι καθηγητές ενδιαφέρονταν περισσότερο γι΄ αυτούς, το 77% επειδή διετύπωναν ευκολότερα τις απορίες τους, το 76% επειδή δεν είχαν το άγχος της βαθμολογίας, το 77% επειδή το φροντιστήριο ήταν συνεπέστερο και προσεκτικότερο συγκριτικά με το σχολείο.
* Το προφίλ του καθηγητή που θα ήθελαν οι μαθητές είναι αρκετά διαφορετικό από εκείνο που συναντούν στα σχολεία τους. Το 66% του δείγματος επιθυμεί να εξηγεί ο εκπαιδευτικός το μάθημα περισσότερο, το 59% επιθυμεί να είναι μικρότερη η ύλη, το 71% επιθυμεί να γίνεται η δουλειά στο σχολείο και όχι στο σπίτι, το 64% επιθυμεί να δίδονται πρωτοβουλίες στους μαθητές και να υπάρχει συνεργασία με τους συμμαθητές τους.
* Η Φυσική και τα Αρχαία από πρωτότυπο θεωρούνται τα δυσκολότερα μαθήματα και τα Νεοελληνικά Κείμενα, η Πληροφορική και η Γλώσσα-Εκθεση τα ευκολότερα. Οι μαθητές ορίζουν τον βαθμό δυσκολίας των διδασκόμενων μαθημάτων (δύσκολο – πολύ δύσκολο) σε ποσοστό 44% τα Αρχαία από πρωτότυπο, 26% τα Αρχαία από μετάφραση, 12% την Ιστορία, 8% τη Γλώσσα-Εκθεση, 20% τα Μαθηματικά, 48% τη Φυσική και 35% τη Χημεία. Μόλις το 4% θεωρεί δύσκολη την Πληροφορική, ενώ κανείς δεν δηλώνει ότι υπάρχει μεγάλος βαθμός δυσκολίας στα Νεοελληνικά Κείμενα.
* Στην ερώτηση «να θυμηθούν μια ευχάριστη στιγμή την προηγούμενη χρονιά σε ένα μάθημα που θεωρούν δύσκολο» το 33% απαντά ότι αυτή ήταν όταν απάντησε ή έγραψε σωστά σε κάποιο μάθημα, το 22% θυμάται στιγμές όπου υπήρχε συζήτηση και ευχάριστη ατμόσφαιρα στην τάξη, το 7% όταν υπήρχε κάποιο κενό στο μάθημα, το 2% όταν άλλαξαν κάποιον καθηγητή και 1% στις ομαδικές εργασίες όπου απάντησαν σωστά μόνο αυτοί σε ερωτήματα που τέθηκαν. Ενα ποσοστό 23% απαντά ότι δεν υπήρξε καμία τέτοια στιγμή. «Το ποσοστό που δεν θυμόταν καμία ευχάριστη στιγμή, σε συνδυασμό με το είδος των υπόλοιπων απαντήσεων, μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η διδακτική πράξη χρειάζεται όχι απλά βελτίωση αλλά σημαντικές αλλαγές» δηλώνει χαρακτηριστικά ο κ. Αναστασάτος.
* Στην ερώτηση «να θυμηθούν μια δυσάρεστη στιγμή την προηγούμενη χρονιά σε ένα μάθημα που θεωρούν ως δυσκολότερο» το 56% απαντά ότι αυτό έγινε όταν δεν απάντησε σωστά σε κάποια ερώτηση ή διαγώνισμα, ένα 5% θυμάται άσχημη συμπεριφορά καθηγητή ή αποβολή, το 7% βρίσκει όλες τις στιγμές άσχημες, ενώ το 23% δεν απαντά.
Η επαγγελματική αποκατάσταση το πρώτιστο άγχος των παιδιών
Σύμφωνα με την έρευνα, και οι εκπαιδευτικοί από την πλευρά τους επίσης διαπιστώνουν προβλήματα. Για παράδειγμα, στα φιλολογικά μαθήματα και ειδικά στα Αρχαία από το πρωτότυπο κείμενο, που χαρακτηρίζεται ως το πιο δύσκολο μάθημα, το σύνολο των εκπαιδευτικών επισημαίνει ότι τα κείμενα που περιέχονται στα βιβλία των Αρχαίων από το πρωτότυπο είναι δύσκολα και ότι υπάρχει αναντιστοιχία διδακτέας ύλης και χρόνου που πρέπει να διδαχθεί το μάθημα. Το 80% δηλώνει ότι δίδεται μεγάλη έμφαση στη γραμματική και στο συντακτικό και όχι στο περιεχόμενο των κειμένων και ότι δεν υπάρχει διασαφηνισμένος στόχος για το μάθημα στο Γυμνάσιο. Το 90% των καθηγητών δηλώνει ότι οι απαιτήσεις του Αναλυτικού Προγράμματος για το συγκεκριμένο μάθημα είναι υπερβολικές και ότι τα βιβλία δεν έχουν ελκυστική γραφή και δεν χρησιμοποιούν σύγχρονες παιδαγωγικές μεθόδους.
Πάντως, όπως προκύπτει από την έρευνα, η επαγγελματική αποκατάσταση αποτελεί ένα άγχος που βιώνουν τα παιδιά από την πρώτη κοινωνικοποίησή τους στο σχολείο, και μάλιστα επιλέγουν την επιστημονική τους κατεύθυνση όχι με βάση ποια μαθήματα τους αρέσουν αλλά ποια είναι χρήσιμα. Το 57% των μαθητών που ρωτήθηκαν απαντά ότι η επιλογή του στα θετικά (ή θεωρητικά) μαθήματα έγινε επειδή ήταν πιο χρήσιμα. Αντίθετα, το 49% των μαθητών απαντά ότι η επιλογή του στα θετικά (ή θεωρητικά) μαθήματα έγινε επειδή ταιριάζουν με αυτό που θα ήθελαν να σπουδάσουν. Το 66% των μαθητών προτιμά την ομάδα των θετικών μαθημάτων «Μαθηματικά- Φυσική – Χημεία» από την αντίστοιχη των θεωρητικών «Αρχαία- Νέα- Ιστορία» που συγκεντρώνει ποσοστό 44%. Τέλος, το 45% των μαθητών απαντά ότι η επιλογή του στα θετικά (ή θεωρητικά) μαθήματα έγινε επειδή ήταν πιο εύκολα. Το 17% διαφωνεί, το 31% ούτε συμφωνεί ούτε διαφωνεί, ενώ το 7% δεν απαντά.
Χρήσιμα στοιχεία που αποτυπώνουν την εκπαιδευτική πραγματικότητα, η οποία δεν μπορεί να αγνοείται εν ονόματι της θεωρίας ότι δε χαράσσεται εκπαιδευτική πολιτική με βάση τις … δημοσκοπήσεις.